Заманбап учурларда жылкылар эски жаныбарлар катары колдонулбайт, бирок кээде арабага же арабага байланган жаныбарды көрө аласыз - чыныгы музей экспонаты. Заманбап материалдарга карабастан, ат жабдыктары, ат жабдыктарынын техникасы сыяктуу, жүздөгөн жылдар бою өзгөрүлбөй келет.
Аргымактын түрлөрү
Колдонулган ат жабдыктын түрүнө жараша ат жабдыктын негизги беш түрү бар. Жебе-жаа байламтасында, жаа менен бекитилген эки вал колдонулат. Жылкынын тартылуу күчү жаныбардын мойнуна тагылган жака аркылуу жугат.
Россиянын аймагында кеңири таралгандыгына байланыштуу, кишен-аркалык ат жабдыктары орусча деп аталат.
Жиптен кийинки жиптен жасалган ат жабдыктын жоктугу мүнөздүү. Биликтер курлар менен жакага же кенен кайышка - шоркка бекитилет. Тартуучу күч сызыктар аркылуу берилет.
Сызык-тартма араба дөңгөлөк октун так ортосуна бекитилген шахталардын бир түрү - тирөөчү бар арабаларда жана айыл чарба шаймандарында колдонулат. Тартуучу арабаларда, эреже боюнча, аттар хасок сыяктуу эки-экиден иштетилет.
Саптык байлам - бул эң оңой вариант. Анын сабы да, тили да жок. Тартуу күчү моюнтурукка же кыска кийимдерге байланган кайыштар аркылуу берилет.
Айкалышкан ат жабдыктары көп ат арабаларда, арабаларда колдонулат. Ал сапты жана жогорудагы ат жабдыктарынын бирин айкалыштырат. Мисал катары "үчилтикти" келтирсек болот - тамыр сабагы валдарга чейин колдонулат, анткени байлап байлаган байлам колдонулат.
Россиянын ат жабдыктары
Атты байлоодо, буйрукту так аткарыш керек. Ат байлаганга чейин ат тазаланып, ат жабдыктын толуктугу жана иштей тургандыгы текшерилет.
Аргымакты баштоодон мурун, аттын жаракатка же оролгон жерине тийген жеринде ооруп калбашы керек.
Андан кийин атка ооздук, ээр жана жака коюлат. Ээр токулган жерде жайгашкан жана бардык ат жабдыктарын колдоого кызмат кылат. Жаканы оодарып, кийгизип, моюндагы каалаган абалына кайтарыңыз.
Аркага ат жабуу жайылып, жакага бекитилет. Шлей - бул булгаары кур, ылдый айдаганда же катуу тормоздоодо кыскычты алдыга жылдырбайт.
Андан кийин ат валдардын ортосуна оролуп, моюнтуруктагы жаа менен бириктирилет. Бекитип теринин капталынын эки тарабына тери же жалпак сүйрөө болот.
Кийинки кадам - кыскычтын ылдый жагын, кычкач деп атап, атайын кайыш боону - супони менен бекемдөө. Андан кийин, бүт структураны ээрге бекитүүгө болот.
Бул үчүн ээр аттын астынан өтүп, кур тегерек менен бекитилет. Эки вал тең ээрдин узун боосу менен бекитилген, аны сепсик-ээр деп аташат, ал эми ат жабдыктын салмагын ээрден ээрге өткөрүп берүү үчүн бир аз көтөрүлүп, аны менен катар тартылуу күчүнүн бир бөлүгү которулат.
Дөңгөлөктөрдү курдун астынан өтүүчү кур менен байлап, башкаруу тизгинин кашектин шакекчелерине бекитүү керек.
Ат тескери тартипте бошотулат.
