Ар бир адам ичтеринде триллиондогон бактерияларды ташыйт. Үй жаныбарлары жөнүндө эмне айтууга болот?
Төрт биолог муну аныктоону чечти. Алардын жеке демилгеси боюнча бош убакыттын долбоору - мышыктын тамак сиңирүү тутумунун микробиомун изилдөө. Изилдөө жапайы же баш калкалоочу жайларда жашаган үй мышыктарына дагы, мышыктарына дагы жүргүзүлүп жатат. Микробиома - бул денедеги бактериялар менен микроорганизмдердин жыйындысы.
"Биз сыяктуу эле, жаныбарларды да микробдор курчап турат" дейт Кикстартер тарабынан каржыланган бул долбоорго катышкан, анын ден-соолукка жана жүрүм-турумга тийгизген таасири менен UC Davis мышык микробиомун изилдөөчү Холли Ганц.
Мышык шериктерибиздин ичинде жашаган жандыктар жөнүндө аз маалымат бар. Бирок, адамдардагыдай эле, мышыктардын ичиндеги микробдор алардын ден-соолугунда маанилүү ролду ойнойт, тамак сиңирүүгө жардам берет, иммундук системага таасир этет, ошондой эле семирүү, диабет жана ичегинин дүүлүгүүсүн көзөмөлдөйт. Ганц мындай дейт: "Тамак сиңирүү тутумунун микробиому чындыгында абдан маанилүү жана ал өтө татаал жана ар түрдүү".
Мышык микробиомун буга чейин жүргүзгөн бир нече изилдөөлөрдүн бири, мышыктардын тамак сиңирүү трактында белок көп, орто белок, орто углеводдуу диетада ар кандай бактерияларды тапкан. Мышыктар белоктуу диета эң пайдалуу болгон чыныгы жырткычтардын катарына кирет, бирок мышыктар үчүн азык-түлүк өндүрүүчүлөр көп углеводдуу диетага ыктап жатышат. Бул изилдөө онлайн режиминде 2012-жылы 31-августта British Journal of Nutrition журналында жарыяланган.
Бирок, бул мышык микробиомун ийне-жибине чейин иликтеген биринчи долбоор болгондуктан, Ганц жана анын мышык сүйгөн илимпоздору мышыктарынан эмнелерди таба тургандыктарын билдирүүнү пландаштырышты. Максаты жөнөкөй болсо дагы, бул байкоолор мышык ээлеринин практикалык колдонулушуна ээ, анткени топ жапайы, үй жана баш калкалоочу мышыктарды салыштырууну көздөп жатышат.
Адамдарга байланыштуу, ушул сыяктуу изилдөөлөр Европа калкынын ар кандай топторунда жашаган бактериялардын ар кандай жамааттарын аныктады. Келечекте, Ганцтын айтымында, мышыктарда көбүрөөк микроорганизмдер кездешкендиктен, топ ар кандай диета жана чөйрө мысык микробиомуна кандай таасир этерин, ошондой эле мышыктын жашы өткөн сайын микробиом өзгөрүп-өзгөрбөстүгүн талдай баштайт. Ар бир мышыктын өзүнүн уникалдуу микробиому бар.
Мышыктарды изилдөө долбоорун Kickstarter аркылуу каржылоо идеясы башында тамаша болгон, бирок бул бош убактыңызда жасала турган мыкты долбоор окшойт деп алдыга жылдырылды дейт Калифорния университетинин профессору Джонатан Эйзен. Краудфандингди колдонуу менен, каржылоо маселеси чечилет, анткени мындай изилдөө жүргүзүү үчүн грант алуу азырынча мүмкүн болгон жок, дейт Ганц. "Үй жаныбарларын изилдөөгө кеткен акчаны рак менен күрөшүү сыяктуу актуалдуу маселелер жеп жатат" дейт ал.
Kickstarterдеги Feline Microbiome долбоору буга чейин керектүү минималдуу каражаттарды көтөрүп келген, бирок каражат чогултуу дагы деле ачык, эгер мышыктын ичинде эмне жашай тургандыгын билсеңиз, жардам бере аласыз.
Мышык изилдөөгө катышуусу үчүн, кызыккан ээси мышыгынын заңынын кичинекей, бирок жаңы үлгүсүн чогултуп, илимпоздорго анализге жөнөтүшү керек. (Мышык ээлери көбүнчө үй жаныбарынын заңы менен алектенишет.) Анын ордуна, алар мышыктын заңындагы микроорганизмдердин ар кандай түрлөрү жөнүндө маалымат алышат, ошондой эле жөнөкөй тил менен айтканда, анын бардыгы эмнени билдирерин үйрөтпөгөн адамдын колдонмосун алышат."Биз адамдардын буга кызыгышын каалайбыз" дейт Ганц.
Мышыксыз адамдар үчүн же мышыгы жоктор үчүн жапайы мышыктарды изилдөөгө же Ванкувердеги Мышыктарды Куткаруу Ассоциациясынын мышыктарына демөөрчүлүк мүмкүнчүлүк бар. Ганц буга чейин Африкадагы 150 жапайы мышыктан (арстан жана гепард) отургучтун үлгүлөрүн алып, ошол жерде изилдөө иштерин жүргүзгөн.
Илимпоздор Kickstarter демөөрчүлөрүнө ар кайсы жерден алынган натыйжаларды салыштырууга мүмкүнчүлүк берүүнү көздөп жатышат. Башкача айтканда, Калифорниядагы мышыктын ээси Канада менен Түштүк Африканын натыйжаларын көрө алат. "Биз мышыктын микробиомун он жыл бою иликтөөгө ниеттенип жатабыз, - дейт Ганц. - Жана биз андан бир аз көңүл ачсак болот."
