Сабатсыз куткаруучулардын күнөөсүнөн улам жыл сайын көптөгөн куштардын күчүктөрү өлүп жатат. Ымыркайдын тирүү калаары аны байкаган адам өзүн кандай алып жүрүүнү билээринен көз каранды.
Паркта, токойдо, жайда бир адам кичинекей үкү байкады. Биздин каарман жаратылышты сүйөт, ошондуктан ал жалгыз ымыркайдын жанынан кайдыгерлик менен өтө албайт. Ата-эне балапанды таштап кеттиби? Ал өзүн жоготуп алды беле? Ал жалгыз жашай алабы? Ушул суроолорго туура эмес жооп берип, адам ката кетирип, үкү үчүн өлүмгө алып келиши мүмкүн - табылган нерсени жанына алат.
Карапайым адам жырткыч куштун балапанын бага албайт. Суюк үкүлөрдү ата-энелери баккан чийки эттен алышат. Дүкөндө кездешкен чочконун этин, уйдун этин жана канаттууларды жебейт - үкүлөр туяктуулар менен тоокторду индюк менен аңчылык кылбайт, кемирүүчүлөрдү, курт-кумурскаларды жана майда канаттууларды кармайт. Кызмат кылардан мурун, жем жулунбайт жана сөөктөрдөн арылбайт. Жапалакты башка нерсе менен азыктандыруу аракети адам баласына чөп менен мамиле кылган сыяктуу натыйжага алып келет, ал эми ат ушундай табит менен жейт - наристе катуу азап чегип өлөт.
Эмнеге үкү жерде отурат?
Жапалак жашоосунун алгачкы бир нече жумасын уяда өткөрөт. Андан кийин, ал курчап турган дүйнөнү жигердүү изилдей баштайт. Мындай балапандарды жаңы төрөлгөн балдар деп аташат - алар дагы эле жетиле элек канаттардагы бактардан учуп, кыска аралыктарга учуп учканды үйрөнүшөт. Учуу көп энергияны талап кылгандыктан жана айлана-чөйрөдө кызыктуу нерселер көп болгондуктан, жаңы төрөлгөн балдар жөө басып, аймакты изилдешет.
Ата-энелер ымыркайларын кунт коюп карап турушат, тамак беришет, коргошот. Эгерде табылгачы катуу кыйкырса, анда ал аларды чакырат жана адамдан аны кучактап алышын өтүнүп, жалгыздыктан ыйлабайт. Бул учурда, чоңдор баласына зыяндуу кызыгуу көрсөтүп жаткан эки буттуу жырткычка кол салып кийлигише алышат. Эгерде жаратылышты сүйгөн адам жапалактын ата-энесин эч жерден байкабаса, демек, алар анын чоңдугунан чочуп кетишти жана алар өтүп бараткан адамга үмүт кылып, болуп жаткан окуяларды карап турушат. Үкү маскировка жасоонун жана унчукпай учуунун чебери, аны көрүү анчалык оңой эмес.
Эмнеге үкү адамдан качпайт?
Адамды байкап калган үкү, кыйкырганын токтотуп, жашынууга аракет кылбайт. Эгер сиз ага кол сунсаңыз, ал капталга секирбейт, бирок тийгенде ал көзүн жумуп коёт. Экзотикалык үй жаныбарларын сүйгөндөр бар экендигин билген кушту сүйгөн адам кокусунан ээсинен учуп кеткен балапанды жолуктурдум деп ойлошу мүмкүн. Эгерде жолугушуу шаардык сейил бакта болгон болсо, анда көпчүлүктүн мындай версиясы бар. Кантип учууну билбеген куш кантип жапайы жаратылышка чыга алган деген суроо өтө сейрек кездешет.
Жапалак чоң жандыктан качып кутула албай тургандыгын түшүнөт, ал ага тез жана чебердик менен барат. Мындай кырдаалда бир гана куткарылуу көңүлдү өзүнө бурбаган жүрүм-турум болот - ордунда тоңуп, унчукпай отуруу керек. Балапан эки буттуу жаныбардын эмне жегенин билбейт, бирок кандайдыр бир жол менен бул таң калыштуу жандыкка жолукканда көзүн жоготкусу келбейт. Адамдын колу кушка тийгенде, көзүн жыргалдан эмес, коркуудан жана денесинин эң аялуу жерин коргоо үчүн жумат.
Эмне үчүн айрым каталарды оңой оңдосо болот
Биздин сабатсыз натуралист олжону үйгө алып келип, андан кийин гана акылсыз иш кылгандыгын билди. Эми балапанды жаратылышка кайтаруу - аны үкү тапкан жерге жеткирүү анын милдети. Бул жерде куткаруучуну күмөн санай баштайт: ата-энеси адам жыттанган наристени кабыл алышабы, алар баласы жок жерден кетип калыштыбы? Куштар, сүт эмүүчүлөрдөн айырмаланып, тукумга кам көрүүдө жыттан эмес, баланын үнүнөн жетекчиликке алышат. Үкү аларды чакыраары менен, алар ага учуп кетишет. Үкүлөр аймактык болуп саналат, алар жакынкы бир нече айда уя курган жеринен чыгышпайт, айрыкча күндүз эмес.
Бир нече саат бою тамак ала элек кичинекей канаттуунун ден-соолугу үчүн коркуунун кажети жок. Эгерде адам буга чейин ымыркайды даамдуу нерсе менен сыйлай алган болсо, анда бул жаман. Бирок бул учурда дагы, эгер үкү дени сак көрүнүп, дароо жаратылышка кайтарылса, эч кандай кыйынчылык болбойт.
Эгер бардыгы чындыгында жаман болсо, кайда баруу керек
Үкү кайдан табылганы белгисиз болгон учурлар болот - балдар аны алып келишкен, ал мас абалындагы жарандан алынган жана аны коркунуч туудурган үкүлөр жашаган жерден алысыраак табышат. Балапанды үй жаныбарларынан тартып алган учурлар болот, же денесинен жаралар жана жаракаттар байкалат. Бул учурда кушту тез арада адистерге өткөрүп берүү керек, алар аны сактап калуу үчүн зарыл шарттарды түзүп бере алышат.
Жакынкы ветеринардык клиникага же зоопаркка кайрылуу ымыркайдын ден-соолугуна коркунуч туудуруп, убакытты текке кетирет. Ветеринарлар балапандарды багуу эмес, жаныбарларды дарылоо менен гана алектенишет. Зоопарктар жаратылыштан уруксатсыз алынган жаныбарларды кабыл алышпайт. Жапалакты айыктырып, өстүрүп, жапайы жаратылышка кайтууга даярданган реабилитациялык борборлордон жардам издөө керек.
Билүү маанилүү
Кушту картон кутуга ташып жеткирүү керек. Ташуучуга желдетүү үчүн алдын-ала анын дубалынан бир нече тешик жасап коюңуз. Үкүлөрдү торго жайгаштырууга болбойт. Тоту куштардан айырмаланып, алар жука бутактарга чыгышпайт, капастын дубалына жаракат албай коно алышпайт. Корккон үкү канат сындырып, башын зымга сындырып алуу коркунучу бар.
Эгерде бир нече сааттын ичинде кармоого мүмкүнчүлүк болбосо, анда үкүгө жем берүү керек. Чийки тооктун башы жакшы тамак болот. Аны балапанга сунуп, майда бөлүктөргө бөлүп, сууга малып коюу керек. Аны менен кошо кутучага бир чыны суу жана тамак-ашты түртүүнүн кажети жок.
